Τι βρήκαν οι δύτες κάτω από την Αγία Σοφία

Οι δύτες επέστρεψαν στην Αγιά Σοφιά 
– Τι κρύβει ο υπόγειος κόσμος της 
Όσο ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με το αν η Αγιά Σοφιά θα παραμείνει μουσείο ή θα μετατραπεί σε τζαμί, υπάρχει έντονη… κινητικότητα στις υπόγειες στοές της.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το τελευταίο διάστημα, το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την απουσία των τουριστών, λόγω του κορονοϊού, με αποτέλεσμα να γίνονται καθημερινά εργασίες συντήρησης και επισκευές σε όλους τους χώρους, ενώ υπάρχουν και δύτες που κάνουν ξανά έρευνες στο υπέδαφος της Αγιάς Σοφιάς.

Ο υπόγειος κόσμος της Αγιάς Σοφιάς αποτελούσε ανέκαθεν ένα μυστήριο και ταυτόχρονα μία μεγάλη πρόκληση για έρευνα.

Οι εκτεταμένες έρευνες που ξεκίνησαν το 1937 για την υπόγεια περιοχή κάτω από την Αγιά Σοφιά, έληξαν πρόωρα λόγω της έναρξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες. Το μόνο που έχει γίνει γνωστό είναι το γεγονός ότι κάτω από το έδαφος και αρκετά κοντά στο ναό βρίσκεται η Βασιλική Κινστέρνα ή απλούστερα Κινστέρνα, η μεγαλύτερη υπόγεια δεξαμενή νερού που χτίστηκε ποτέ στην Κωνσταντινούπολη σε βάθος 150 μέτρων. Με διαστάσεις περίπου 138×64.5 μ., απλώνεται σε μια έκταση 1.000 τ.μ., ενώ δημιουργήθηκε μετά από εντολή του Ιουστινιανού Α’.

Το 1945 κρίνεται απαραίτητη η απομάκρυνση των νερών για ερευνητικούς λόγους, η οποία δεν κατέστη δυνατή, καθώς ο κινητήρας της μηχανής άντλησης κάηκε λόγω της υπερπροσπάθειας. Έτσι, μπήκε ακόμα ένα τέλος στις έρευνες στο υπέδαφος της Αγιάς Σοφιάς.




Το ντοκιμαντέρ
Το 2005 άρχισαν εκ νέου έρευνες στην υπόγεια περιοχή της Αγίας Σοφίας, προκειμένου να γίνει γνωστός ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε η υδροδότηση και το δίκτυο των τούνελ στην ευρύτερη περιοχή. Από την έρευνα εντοπίστηκαν εννιά, συνολικά, πηγάδια, πέντε από τα οποία είχαν ακόμη νερό, ενώ ανακαλύφθηκαν, επίσης, και τούνελ.

“Τα υπόγεια μέρη της Αγίας Σοφίας είναι ακόμη πιο συναρπαστικά από το επίγειο κομμάτι της”, είχε δηλώσει εμφανώς εντυπωσιασμένος στην εφημερίδα “Hurriyet” ο Τούρκος σκηνοθέτης, Γκιοκσέλ Γκιουλενσόι, για το “ταξίδι” του στον υπόγειο κόσμο της Αγίας Σοφίας, προκειμένου να γυρίσει το ντοκιμαντέρ με τίτλο “Beneath The Hagia Sophia”.

Ήταν το 1998, όταν ο Γκιουλενσόι έκανε την πρώτη κατάδυση του, στα έγκατα του ιστορικού ναού. Πριν από κάθε κάθοδο, ο ίδιος και οι τρεις δύτες – συνεργάτες του έκαναν ειδικό εμβόλιο και ήταν εφοδιασμένοι -κατά την εξερεύνηση τους- με ενέσεις, γιατί υπάρχουν φίδια και σκορπιοί.

Επί 16 χρόνια έκαναν καταδύσεις σε δύο δεξαμενές, βάθους 10 και 12 μέτρων, που βρίσκονται κάτω από το κεντρικό κλίτος του ναού, ενώ ανακάλυψαν τουλάχιστον 20 διακλαδώσεις, τις οποίες δεν κατάφεραν να εξερευνήσουν.
Οι κινηματογραφήσεις με σύγχρονο εξοπλισμό έγιναν σε στενές σήραγγες, κρυπτοδωμάτια, δεξαμενές,ταφικούς θαλάμους και σε πηγάδια γεμάτα με νερό.

Με τη βοήθεια των καθηγητών της Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Ιχσάν Τουνάι Χαλούκ Τζετινκαγιά, αλλά και των υπευθύνων του Μουσείου της Αγίας Σοφίας εντοπίστηκαν δύο πιθανές είσοδοι για τις σήραγγες του ναού και η εξερεύνηση άρχισε.
Η πρώτη είσοδος βρέθηκε στο τμήμα του πρόναου και λίγα μέτρα πιο μακριά εντοπίστηκε η δεύτερη. Στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας υπάρχουν πολλοί κίονες, εξαιρετικού κάλλους, παρεκκλήσια με σπαράγματα νωπογραφιών και δωμάτια.
Ο Γκιουλενσόι και η ομάδα του βρήκαν ένα τάφο, αλλά δεν είχαν αντιληφθεί τι είχαν ανακαλύψει. Αυτό το διαπίστωσε ο αρχαιολόγος Χαλούκ Τζετινκαγιά , όταν είδε τις εικόνες. Ήταν ο τάφος του Αγίου Αντιγόνου. Τελευταία αναφορά στον τάφο του αγίου είχε γίνει τον 13ο αιώνα από έναν Ρώσο περιηγητή. Επίσης, βρέθηκε ακόμη ένας τάφος, που χρονολογείται κατά τον 15ο αιώνα και εικάζεται πως ανήκει στον Πατριάρχη Αθανάσιο.

Εξερευνώντας ενδελεχώς δύο πηγάδια, το συνεργείο βρήκε, επίσης, έναν ανθρώπινο σκελετό, δύο κομμάτια ξύλου και έναν κουβά, αρκετά φιαλίδια που χρονολογούνται από το 1917, καθώς και μια αλυσίδα με δύο κρίκους στην άκρη. “Εκεί πρέπει να φυλάκιζαν τους ανεπιθύμητους”, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο δύτης Οζάν Τσοκντεγιέρ, ο οποίος περπάτησε συνολικά 283 μέτρα μέσα σε στοές.

Σύμφωνα με τους δύτες επιβεβαιώνεται το ότι η Αγία Σοφία συνδεόταν υπόγεια με το παλάτι του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου και, φυσικά, με το Βυζαντινό Υδραγωγείο.
Νεότερη Παλαιότερη